De impact van klimaatverandering, politieke instabiliteit en voedselgerelateerde ziekten op onze welvarende samenleving wordt steeds meer zichtbaar. Een gebrek aan doelgerichte maatregelen brengt de wereldwijde voedselzekerheid in gevaar. Europa toont veel ambitie om het voedselsysteem te verduurzamen. De uitstoot van broeikasgassen gerelateerd aan voedselproductie, en met name de landbouw, moet drastisch worden verminderd. Uiteraard moeten we ook gezonder eten. De kosten voor de zorg swingen de pan uit. Om het tij te keren, moeten we minder zout, vet en suiker eten, meer fruit en groenten en onze vleesconsumptie beperken. Het is een hele boterham… en reden genoeg om eens in dialoog te gaan met groentetelers.
Groentetelers : traditie en innovatie
Op 17 januari werd ik uitgenodigd voor een bijeenkomst van Unigrow. UNIGROW is gespecialiseerd in innovatieve landbouwoplossingen die de gewasopbrengst en duurzaamheid verbeteren. UNIGROW wil boeren ondersteunen bij het optimaliseren van hun productieprocessen en tegelijkertijd milieuvriendelijke praktijken bevorderen. De bijeenkomst vond plaats in Doornik, dichtbij het hart van de diepvriesgroente-industrie van België.
De diepvriesgroente-industrie is geworteld in een traditie van West Vlaams ondernemerschap, een traditie die teruggaat tot de jaren ’60 van de vorige eeuw. De sector is de afgelopen decennia gegroeid. Tegelijkertijd is er een nauwe samenwerking ontstaan tussen telers en de voedselverwerkende industrie. Deze telers zijn niet alleen gevestigd in West-Vlaanderen, maar ook in Wallonië, Noord-Frankrijk en Nederland. Zij leveren een breed scala aan producten, waaronder erwten, wortelen, bonen, bloemkool en spruiten.
Uitdagingen in de sector
De sector staat echter voor enorme uitdagingen. Zoals de meeste deelsectoren in de landbouw, is de groenteproductie geconfronteerd met slechte jaren, gekenmerkt door droogte en overmatige regenval. Tegelijkertijd is de prijs van inputs zoals meststoffen gestegen. De regelgeving op het gebied van voedselhygiëne en milieuvriendelijke productie wordt strenger en de druk op de voedselprijzen heeft ook gevolgen voor de markt van de diepvriesgroenten. Het bundelen van krachten, zowel tussen telers onderling als tussen telers en de andere actoren in de keten, is een must om concurrentieel te blijven.
Tijdens de bijeenkomst deelden telers ervaringen over goede praktijken. Deze goede praktijken zijn divers. Het gaat bijvoorbeeld om precisielandbouw, specifieke rotaties, het gebruik van nieuwe technologieën, no tillage, … Deze bijeenkomst liet duidelijk zien hoe een coöperatie, naast economische aspecten, een uniek platform biedt voor de uitwisseling van kennis en ervaring.
Een kritisch publiek
De telers vormen een kritisch publiek. Vertrouwen we niet teveel op technologie en innovatie? Welke boodschap moeten we onze kinderen geven? Is er nog een toekomst voor onze landbouw? De targets zijn niet haalbaar, niet realistisch, en soms zelfs contraproductief. Maar wat doe je daaraan als boer?
Het is een dialoog die aanzet tot nadenken. Ik leer zelf ook ontzettend veel bij van dergelijke ontmoetingen. Er gaat vandaag disproportioneel veel aandacht naar technologie en technologische innovaties. Iets meer stilstaan bij de richting die onze landbouwsector – en bij uitbreiding het voedselsysteem – uitvaart, zou niet slecht zijn.
Erwten en bonen: deel van de eiwitshift
De voordelen van diepvriesgroenten zijn onderbelicht in het publieke voedseldebat, waar veel aandacht gaat naar lokaal, biologisch en seizoensgebonden voedsel. Diepvriesgroenten zijn net zo gezond als verse groenten. De tijd tussen oogsten en verwerken wordt tot een minimum beperkt, wat helpt om de voedingswaarde van het product te behouden. Voedselverwerkende bedrijven hebben ook geïnvesteerd in technologieën om voedselverspilling tegen te gaan en afvalstromen te hergebruiken. En tot slot kunnen de actoren in de diepvriesgroentesector een belangrijke rol spelen in het kader van de eiwitshift. Is er iets eenvoudigers maar impactvoller dan boontjes op ons bord promoten, of onze kinderen te leren een smakelijke erwtensoep te maken?